اسلام و فیمینیسم

شرکت خدمات حقوقی مشوره دهی دادگستر

اسلام و فیمینیسم

فيمينيسم جنبشي سازمان يافته براي دست يابي به حقوق زنان و ايدئولوژي براي دگرگوني جامعهء است، كه هدف آن، صرفا تحقق برابري اجتماعي زنان نيست، بكله روياي دفع انواع تبعيض و ستم نژادي را در سر مي پروراند.

شناخت فيمينيسم، به عنوان مكتبي كه دفاع از حقوق زناني را به همراه خود ميكشد نياز به بحث تاريخي و اجتماعي در فرهنگ و تاريخ غرب دارد.

فيمينيسم به عنوان يك اصطلاح سياسي، از سال 1837 وارد فرهنگ فرانسه شد. در دههء‌1840 جنبش حقوق زن در ايالات متحده امريكا ظهورد. قبل از ظهور جنبش هاي مدافع حقوق زنان، نويسنده گان زن در بارهء نا برابري ها و بي عدالتي هاي اجتماعي عليه زنان مطالبي نوشته بودند. در واقع، آغاز گر اين گونه جنبش ها و منشأ پيدايش جنبش فيمينيسم، همين نويسنده گان بودند.

فيمينسم اسلامي اصطلاحي است كه در چند سال اخير، به ادبيات دفاع از حقوق زنان راه يافته و در برخي از كشور هاي اسلامي بخشي از زنان را به خود جلب نموده است.

از اواخر قرن 19 ميلادي، انديشه هاي زن گرايانه غربي توسط آثار مكتوب نويسنده گان مسلمان آشنا به غرب، به كشور هاي اسلامي راه يافت. شايد كشور مصر اولين كشوري باشد كه انديشه هاي فيمينستي به آن راه يافته است. كاري كه امروزه بسياري از فيمينيست هاي اسلامي به آن مشغولند، يعني بخش مهم از تلاش خود را صرف مبارزه درون ديني براي حاكميت نگاه زن گرايانه ميكند.

فمينيست اسلامي معتقد است براي مقابله با سكولار كردن جامعه و اسلام، مي بايست به اسلامي كردن مجدد جامعهء دست زد، چون خطر اصلي غرب براي جامعه اسلامي، فرهنگي است، نه سياسي و اقتصادي، در اين ميان، زنان نقش اساسي دارند، چون عاملان اصلي فرهنگ تلقي ميشوند. از اين رو حجاب فقط نشانه حجب و حيا نيست، بلكه نماد دفاع از اسلام، حفاظت از ارزش هاي خانواده و هويت اسلامي جوامع مسلمان است.

فيمينست اسلامي در صدد حاضر نمودن زن در صحنه مسئووليت هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي و ارايه الگويي از زن است كه ضمن حفظ حريم عناف، مانند مردان حضوري فعال در عرصهء مسؤوليت هاي اجتماعي فرهنگي و سياسي پيدا كند.

فيمينست هاي اسلامي، مرد سالاري را مسأله اساسي زنان در خانواده و اجتماع ميدانند، به سمت آرمان هاي تساوي طلبانه گام ميبرداند، به تفاوت هاي زن و مرد در احكام اسلامي معترفند، مفاهيمي چون حقوق بشر و تشابه زن و مرد را با تعابير متداول جهان غرب تشريح ميكنند و سعي دارند با ارايه بر داشت هاي جديد از آيات قرآن كريم، قرايني ازدين را ارائه دهند كه به الگو هاي شناخته شده غرب نزديك تر باشد. به طور خلاصه از جملهء اهداف فيمينيسم، آن است كه اصل تقابل زن و مرد را از بين ببرد، يعني تلاش دارد زن و مردم را به مثابهء انسان واحد مورد مطالعه قرار دهد نه به عنوان دو جنس متقابل.

با اين كه فيمينيسم جنبش فكري يكپارچه نيست، اما همهء فيمينست ها ميكوشند نظريه هاي پديد آورند تا در پرتو آن، زنان موقعيت خود را بشناسند و براي رهايي خود بكوشند.

محققان فيمينستي از اين نظر كه خواهان پايان ستم بر زنان هستند اشتراك نظر دارند نظريه هاي فيمينستي بايد ارزش هايي را مطرح كند كه از نظر اخلاقي مطلوب تلقي شوند، از جامعيت و توانايي بر خور دار باشند. اما تمامي آيده هاي فيمينستي موجود بر سر اين كه چه چيز را مي توان شاهد آورد و چه چيز را بايد توضيح داد و كدام موضوع روشن تر است، اختلاف دارند.

با اين حال، ميتوان فيمينسم را جنبشي براي دستيابي به حقوق زنان و ايدلوژي اي براي دگرگوني جامعه دانست و هدف آنرا رفع انواع تبعيض و ستم نژادي و طبقاتي جنس زن ميباشد.